Hệ thống chấm điểm công dân từ xưa đến nay có gì, tương lai sẽ ra sao?

Chuyện trò
1

Hệ thống Tín nhiệm Xã hội và Kỷ nguyên Quản trị Thuật toán: Phân tích Toàn diện từ Mô hình Trung Quốc đến Biến thể Toàn cầu và Viễn cảnh Tương lai

image
image1024×1024 271 KB

Sự trỗi dậy của các hệ thống tín nhiệm xã hội (Social Credit System - SCS) trong thập kỷ qua đã đánh dấu một trong những bước ngoặt quan trọng nhất trong lịch sử quản trị nhà nước và tổ chức xã hội. Không còn đơn thuần là những thử nghiệm công nghệ rời rạc, các hệ thống này đang dần kết tinh thành một mô hình quản trị mới, nơi dữ liệu lớn (big data), trí tuệ nhân tạo (AI) và các cơ chế phản hồi hành vi được tích hợp để tạo ra một xã hội được định lượng hóa sâu sắc.1 Báo cáo này đi sâu vào phân tích cấu trúc, cơ chế vận hành của hệ thống Trung Quốc – mô hình tham vọng và gây tranh cãi nhất hiện nay – đồng thời đối chiếu với các hệ thống tương tự trên thế giới và các tiền thân lịch sử, từ đó phác thảo các kịch bản tương lai về mối quan hệ giữa công dân và nhà nước trong giai đoạn 2030-2050.

Cấu trúc và Sự Tiến hóa của Hệ thống Tín nhiệm Xã hội Trung Quốc

Căn bản Triết lý và Bối cảnh Hình thành

Hệ thống Tín nhiệm Xã hội Trung Quốc (社会信用体系 - Shèhuì xìnyòng tǐxì) thường bị truyền thông phương Tây mô tả một cách giản lược là một hệ thống chấm điểm công dân thống nhất kiểu “Orwellian”.3 Tuy nhiên, trên thực tế, đây là một khung pháp lý và kỹ thuật đa tầng, được thiết kế để giải quyết một cuộc khủng hoảng niềm tin trầm trọng trong nền kinh tế thị trường đang phát triển nhanh chóng của Trung Quốc.5 Vào những năm 1980 và 1990, khi Trung Quốc mở cửa kinh tế, nước này thiếu một hệ thống đánh giá tín dụng tài chính đáng tin cậy, dẫn đến tình trạng gian lận thương mại, nợ xấu tràn lan và thực thi pháp luật kém hiệu quả.5

Triết lý của hệ thống bắt nguồn từ sự kết hợp giữa các giá trị truyền thống và nhu cầu hiện đại. Một mặt, nó kế thừa tư tưởng Nho giáo về “tín” (shining - sự chân thành và đáng tin cậy) như một chuẩn mực đạo đức cốt lõi.6 Mặt khác, nó áp dụng các nguyên tắc của Pháp gia về thưởng và phạt để định hình hành vi cá nhân và tổ chức.6 Mục tiêu tối thượng được Quốc vụ viện Trung Quốc đề ra vào năm 2014 là “làm cho người giữ chữ tín đi khắp thế gian, còn kẻ thất tín khó bước một bước”.1

Cơ chế Vận hành Đa tầng: Cá nhân và Doanh nghiệp

Hệ thống không phải là một thực thể duy nhất mà được chia thành nhiều mảng hoạt động song song, tập trung vào bốn lĩnh vực chính: chính vụ (sự liêm chính của chính phủ), thương vụ (tín nhiệm kinh doanh), xã hội (hành vi công dân) và tư pháp (thực thi phán quyết của tòa án). 2

Đáng chú ý nhất hiện nay là Hệ thống Tín nhiệm Xã hội Doanh nghiệp (Corporate Social Credit System - CSCS). Đến năm 2024, CSCS đã trở thành bộ phận tiên tiến nhất, bao phủ hơn 33 triệu doanh nghiệp hoạt động tại Trung Quốc.6 Các doanh nghiệp này được theo dõi thông qua Mã Tín nhiệm Xã hội Duy nhất và bị đánh giá dựa trên hàng trăm chỉ số tuân thủ, từ việc nộp thuế, bảo vệ môi trường đến an toàn lao động. 6

image
image967×666 70.4 KB

Các doanh nghiệp nước ngoài (FIEs) khi hoạt động tại Trung Quốc cũng phải tuân thủ nghiêm ngặt khung pháp lý này, đặc biệt là Hệ thống Phân loại An ninh Mạng (MLPS 2.0). Các hệ thống IT của doanh nghiệp được phân loại từ cấp độ 1 đến 5, trong đó phần lớn các nền tảng thương mại điện tử hoặc ERP của FIEs rơi vào cấp độ 3, yêu cầu kiểm tra tuân thủ hàng năm để duy trì ho ạt động.10

Các Hệ thống Thí điểm Địa phương: Trường hợp “Meritown”

Để hiểu rõ hơn về cách thức chấm điểm cá nhân, các nhà nghiên cứu đã phân tích các mô hình thí điểm tại các thành phố như Vinh Thành (thường được gọi là “Meritown” trong các nghiên cứu học thuật).14 Tại đây, mỗi cư dân được cấp 1.000 điểm ban đầu (mức A). Điểm số này sẽ biến động dựa trên 389 quy tắc hành vi, trong đó 124 quy tắc để thưởng và 265 quy tắc để phạt.1 4

Các hành vi bị trừ điểm phổ biến bao gồm vi phạm luật giao thông, không phân loại rác đúng cách hoặc đăng tin đồn thất thiệt trên mạng xã hội.13 Ngược lại, việc hiến máu, tham gia tình nguyện hoặc chăm sóc người già được cộng điểm.13 Phân tích dữ liệu cho thấy các hành vi chính trị (như biểu tình trái phép) chiếm khoảng 25% các tội danh nghiêm trọng dẫn đến việc bị hạ cấp bậc tín nhiệm. 14

Cập nhật Pháp lý 2024-2025 và Xu hướng Tập trung hóa

Năm 2024 đánh dấu một giai đoạn mới trong việc luật hóa hệ thống. Vào tháng 5 năm 2024, NDRC đã ban hành “Kế hoạch Hành động 2024-2025 về Xây dựng Hệ thống Tín nhiệm Xã hội”, nhấn mạnh việc đẩy nhanh ban hành Luật Xây dựng Tín nhiệm Xã hội.10 Danh mục các biện pháp kỷ luật năm 2024 đã mở rộng phạm vi áp dụng, liệt kê chi tiết các hành vi sai phạm sẽ kích hoạt việc bị đưa vào “Danh sách các đối tượng vi phạm lòng tin ngh iêm trọng”. 10

Một điểm đáng lưu ý là hệ thống đang có xu hướng giảm bớt sự phụ thuộc vào các công ty công nghệ tư nhân. Sau năm 2018, chính phủ Trung Quốc đã không gia hạn giấy phép cho các hệ thống chấm điểm thương mại như Sesame Credit của Alibaba để chuyển sang một hệ thống do nhà nước kiểm soát trực tiếp, nhằm đảm bảo tính bảo mật dữ liệu và quyền l ực quản trị .15

Các Hệ thống Chấm điểm và Giám sát Hành vi Tương tự trên Thế giới

Mặc dù mô hình Trung Quốc là toàn diện nhất, các hệ thống chấm điểm và theo dõi công dân đã hiện diện dưới nhiều hình thái khác nhau tại cả các nước phương Tây và các nước đang phát triển, thường núp bóng dưới danh nghĩa hiệu quả quản lý hoặc an ninh quốc g ia.4

Hoa Kỳ: Sự Giám sát của Các Thực thể Tư nhân và “Algocracy”

Tại Mỹ, dù không có một hệ thống chấm điểm tập trung từ chính phủ, một mạng lưới “chấm điểm rủi ro” phi tập trung do các công ty tư nhân vận hành lại cực kỳ tinh vi.15 Các công ty dữ liệu thu thập mọi vết tích số của cá nhân để tạo ra các loại điểm số khác nhau, từ khả năng chi trả bảo hiểm đến mức độ trung thành c ủa khách hà ng.15

Đáng chú ý là sự trỗi dậy của các hệ thống như Patronscan, đang hoạt động mạnh mẽ tại Mỹ, Canada, Anh và Úc. Hệ thống này cho phép các quán bar, nhà hàng hoặc khách sạn quét ID của khách và gắn cờ những đối tượng “không mong muốn” trong toàn bộ mạng lưới lên đến 5 năm.15 Ngoài ra, các cơ quan an ninh Mỹ còn sử dụng Hệ thống Nhắm mục tiêu Tự động (ATS) để xếp hạng rủi ro khủng bố cho hành khách dựa trên dữ liệu du lịch và l ịch sử hành vi.15

Venezuela: Thẻ Tổ quốc và Công cụ Kiểm soát Chính trị

Trường hợp của Venezuela với “Thẻ Tổ quốc” (Carnet de la Patria) là một ví dụ điển hình về việc sử dụng định danh kỹ thuật số cho mục đích chính trị.17 Được giới thiệu vào năm 2017 với sự hỗ trợ công nghệ từ các tập đoàn Trung Quốc, thẻ này tích hợp mã QR cá nhân hóa để quản lý việc tiếp cận các nhu yếu phẩm, trợ cấp thực phẩm CL AP và thuốc men.17

Tuy nhiên, trong các cuộc bầu cử năm 2018, chính phủ đã thiết lập các “Điểm Đỏ” (Puntos Rojos) gần phòng phiếu, yêu cầu cử tri quét thẻ sau khi bỏ phiếu để nhận được các khoản thưởng hoặc đảm bảo không bị cắt trợ cấp thực phẩm.19 Nghiên cứu của Michael Penfold cho thấy sự hiện diện của hệ thống này đã làm tăng tỷ lệ cử tri tham gia bầu cử từ 10% đến 15% thông qua cơ chế cưỡng bách kinh tế.20 Hiện nay, khoảng 18 triệu trong tổng số 28 triệu người dân Venezuela đã đăng ký hệ thống này, tạo ra một sự phụ thuộc tuyệt đối vào nhà nước kỹ thu ật số.21

Ấn Độ: Aadhaar - Nền móng Sinh trắc học cho An sinh Xã hội

Hệ thống Aadhaar của Ấn Độ, chứa dữ liệu sinh trắc học (vân tay, mống mắt) của hơn 1,3 tỷ cư dân, được thiết kế ban đầu để tối ưu hóa việc phân phối phúc lợi.22 Mặc dù chính thức là tự nguyện, Aadhaar đã trở thành một yêu cầu thực tế để mở tài khoản ngân hàng, mua SIM điện thoại hoặc nộp thuế.24 Khác với SCS Trung Quốc, Aadhaar hiện chưa tích hợp các cơ chế chấm điểm hành vi đạo đức, nhưng nó cung cấp một cơ sở hạ tầng dữ liệu tập trung mà chính phủ có thể dễ dàng khai thác cho các mục đích giám sát diện rộn g trong tươ ng lai.22

Australia và Các Hệ thống Chấm điểm Phúc lợi

Tại Australia, chương trình “ParentNext” yêu cầu các bà mẹ đơn thân nhận trợ cấp phải báo cáo các hoạt động hàng tuần như đưa con đi học bơi hay đến thư viện.7 Việc không tuân thủ có thể dẫn đến đình chỉ thanh toán trợ cấp. Đây được coi là một hình thức chấm điểm xã hội sơ khai, áp dụng cho các nhóm dân cư yếu thế để định hướng hành vi cá nhân thông q ua áp lực t ài chính.7

Phân tích Đối chiếu: Tiền thân Lịch sử và Logic Kiểm soát

Để hiểu rõ bản chất của các hệ thống này, cần xem xét các tiền thân lịch sử đã sử dụng hồ sơ cá nhân để kiểm soát xã hội trước khi có kỷ nguyên kỹ thuật số.

Hệ thống Hộ chiếu Nội bộ và Hồ sơ Liên Xô

Liên Xô cũ đã vận hành một hệ thống hộ chiếu nội bộ (Propiska) cực kỳ chặt chẽ từ năm 1932 để kiểm soát luồng dân cư và thực hiện “thanh lọc xã hội”.26 Hệ thống này ghi lại “nguồn gốc xã hội” và thái độ chính trị của cá nhân, quyết định việc ai được phép sống ở các khu vực chiến lược hoặc thành phố lớn.26

Bên cạnh đó, hồ sơ “Kharakteristika” là một dạng tiền thân của điểm tín nhiệm xã hội, nơi cơ quan quản lý ghi chép nhận xét về lòng trung thành và năng suất của cá nhân.28 Logic của NKVD và sau này là KGB là sử dụng thông tin để “nhào nặn một loại xã hội và cá nhân mới” thông qua sự giám sát thâm nhập vào mọi ngóc ngách đời sống.29

Hệ thống Hộ khẩu (Hukou) Trung Quốc

Hệ thống Hukou, được thiết lập từ năm 1958, là tiền thân trực tiếp nhất của SCS.7 Nó phân tầng xã hội dựa trên vị trí địa lý (nông thôn vs thành thị) và quyết định quyền tiếp cận giáo dục, y tế và phúc lợi.7 SCS hiện đại có thể được xem là một sự tiến hóa của Hukou: thay vì phân tầng dựa trên địa lý cố định, nó phân tầng dựa trên hành vi và mức độ “đáng tin cậy” được cập nh ật theo thờ i gian thực.2

Phân tích Second-order: Tác động Sâu rộng và Những Nghịch lý

Việc triển khai các hệ thống chấm điểm xã hội mang lại những lợi ích quản lý rõ rệt nhưng cũng tạo ra những tác động không mong muốn (ripple effects).

Hiệu quả Kinh tế và Quản lý Nợ

Tại Trung Quốc, SCS đã chứng minh hiệu quả trong việc thu hồi nợ. Hệ thống công khai danh tính những người thất tín (Lao-lai) trên các nền tảng video ngắn như Douyin hoặc thay đổi nhạc chờ điện thoại của họ để cảnh báo bất kỳ ai gọi đến rằng đây là một “con nợ không trung thực”.12 Các báo cáo tài chính cho thấy tổng dư nợ tín dụng xã hội của Trung Quốc đạt 430,22 nghìn tỷ Nhân dân tệ vào năm 2025, cho thấy hệ thống đang hỗ trợ đáng kể cho việc ổn địn h thị trườn g tài chính.30

Nghịch lý Bất bình đẳng Dữ liệu

Một phân tích sâu hơn cho thấy SCS có thể làm trầm trọng thêm các bất bình đẳng hiện có. Tại mô hình Meritown, cư dân nông thôn phải đối mặt với 28% các hình phạt nhưng chỉ nhận được 6% cơ hội thưởng điểm, so với cư dân thành thị chiếm 48% cơ hội thưởng.14 Điều này tạo ra một vòng lặp phản hồi tiêu cực: những người nghèo hoặc ít học thức dễ vi phạm các quy tắc hành chính phức tạp, bị trừ điểm, dẫn đến mất quyền tiếp cận các dịch vụ giúp họ thoát nghèo.14

“Cái tôi dữ liệu” và Sự Xói mòn của “Cái tôi sinh học”

Sự chuyển dịch sang một xã hội được quản trị bằng dữ liệu tạo ra một tình trạng mà các nhà nghiên cứu gọi là sự thống trị của “cái tôi dữ liệu” (data self).2 Trong mô hình này, thực thể thực tế của con người (bio-self) bị lu mờ bởi các đại diện số. Nếu một thuật toán đánh giá một người là “rủi ro cao” dựa trên một sai lầm trong quá khứ đã được sửa chữa, cá nhân đó vẫn bị hệ thống trừng phạt một cách máy móc mà không có sự thấu cảm hay cân nhắc bối cảnh.2 Điều này dẫn đến sự mất mát của quyền tự chủ và khả năng tái hòa nhập xã hội của các đối tượng vi phạm.2

Tương lai của Hệ thống Tín nhiệm Xã hội (2030-2050)

Khi trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn đạt tới những tầm cao mới, các hệ thống tín nhiệm xã hội sẽ không còn giới hạn ở việc chấm điểm hành vi quá khứ mà chuyển sang dự báo hành vi tương lai.

Kịch bản AI và AGI (Trí tuệ Nhân tạo Tổng quát)

Theo khảo sát của hơn 700 chuyên gia tại NIPS và ICML, có 50% khả năng AGI sẽ xuất hiện vào năm 2059, thậm chí sớm hơn vào năm 2030 theo dự báo của một số doanh nhân công nghệ.32 Khi AGI được tích hợp vào hệ thống giám sát, nó có thể tự động phân tích hàng tỷ điểm dữ liệu từ video giám sát, hoạt động sinh trắc học và lịch sử duyệt web để đưa ra các đánh giá tín nhiệm thời gian thực v ới độ chính xác tuyệt đối.32

Tác động của AI đối với năng suất lao động và GDP dự kiến sẽ đạt mức tăng trưởng 3,7% vào năm 2075.34 Tuy nhiên, Geoffrey Hinton - “cha đẻ của AI” - cảnh báo rằng điều này có thể dẫn đến sự sụp đổ của cấu trúc việc làm truyền thống và sự trỗi dậy của một lớp người “không thể sử dụng” trong xã hội, những người có điểm tín nhiệm xã hội thấp do không thể đóng góp giá trị kinh tế t rong kỷ ngu yên tự động hóa.35

Các Kịch bản về Mối quan hệ Công dân - Chính phủ (2030+)

Báo cáo “Future of Government 2030+” của JRC phác thảo ba mô hình quan hệ tương lai 36:

  1. Dân chủ Tự quản (DIY Democracy): Quyền lực phi tập trung, các cộng đồng tự quản lý tín nhiệm bằng blockchain. Công dân chủ động thiết kế các dịch vụ công mà không cần nhà nư ớc can thiệp sâu.36

  2. Chính quyền Thuật toán Tư nhân (Private Algocracy): Các tập đoàn Big Tech thực tế nắm quyền lực tối thượng. Điểm tín nhiệm của công dân thực chất là điểm “giá trị trọn đời của khách hàng”. Các thuật toán bí mật quyết định mọi quyền lợi từ y tế đến giáo dục dựa trên k hả năng sin h lời của cá nhân.36

  3. Chính phủ Siêu cộng tác (Super Collaborative Government): Nhà nước và công dân cùng thiết kế các hệ thống giám sát minh bạch, lấy con người làm trung tâm. Dữ liệu được sử dụng để tối ưu hóa hạnh phúc cộng đồng thay vì ki ểm soát hành chính.36

Định luật và Mô hình Toán học dự báo

Việc áp dụng AI vào quản trị có thể được mô tả qua mô hình tăng trưởng hiệu quả:

$E_{t} = E_{0} \cdot e^{\lambda (A \cdot D) t}$

Trong đó $E$ là hiệu quả quản trị, $\lambda$ là hệ số thích ứng công nghệ, $A$ là năng lực thuật toán và $D$ là mật độ dữ liệu thu thập được.34 Khi mật độ dữ liệu $D$ tiến tới vô hạn (omnipresent surveillance), hiệu quả kiểm soát của nhà nước tăng theo hàm mũ, dẫn đến một trạng thái ổn định tuyệt đối nhưng cũng có thể là một sự đình trệ về sáng tạo xã hội.2

Kết luận và Suy luận Chiến lược

Hệ thống Tín nhiệm Xã hội là một công cụ mạnh mẽ nhưng cũng là một “con dao hai lưỡi” đối với nhân quyền và cấu trúc xã hội. Tại Trung Quốc, hệ thống này đang dần trở thành một cơ sở hạ tầng thiết yếu cho nền kinh tế số, giúp giảm chi phí giao dịch và tăng cường trật tự công cộng.6 Tuy nhiên, các rủi ro về giám sát toàn diện và sự xói mòn quyền tự d o cá nhân l à không thể phủ nhận.2

Trên bình diện toàn cầu, chúng ta đang chứng kiến sự hội tụ của các mô hình quản trị thuật toán. Dù là dưới hình thức chấm điểm tín dụng tài chính ở Mỹ, thẻ định danh chính trị ở Venezuela hay Aadhaar ở Ấn Độ, xu hướng chung là nhà nước và các tập đoàn đang nắm giữ quyền lực ngày càng l ớn thông qua dữ liệu.15

Các khuyến nghị chiến lược:

  • Minh bạch Thuật toán: Các hệ thống chấm điểm phải công khai hóa các tiêu chí và thuật toán đánh giá để công dân có qu yền được gi ải thích và khiếu nại.31

  • Bảo vệ Dữ liệu Cá nhân: Cần có các khung pháp lý như GDPR nhưng được nâng cấp cho kỷ nguyên AI để ngăn chặn việc lạm dụng dữ liệu hành vi cho mục đíc h cưỡng bách chính trị.15

  • Duy trì “Quyền được sai lầm”: Các hệ thống kỹ thuật số cần tích hợp các cơ chế cho phép cá nhân được xóa bỏ dữ liệu xấu theo thời gian, đảm bảo khả năng tái hòa nhập xã hội thay vì bị trừn g phạt vĩnh viễn bởi các bản ghi số.2

Cuối cùng, sự thành bại của các hệ thống này trong tương lai không nằm ở độ tinh vi của thuật toán, mà ở việc liệu chúng có thể được thiết kế để phục vụ phẩm giá con người hay chỉ đơn thuần là công cụ để tối ưu hóa sự kiểm soát của nhà nước và lợi nhuận của các tập đoàn.36 Kỷ nguyên của xã hội định lượng đã bắt đầu, và việc định nghĩa lại các quyền dân sự trong môi trường số là nhiệm vụ cấp thiết nhất của thế hệ chúng ta.36

Nguồn trích dẫn

  1. Hệ thống Tín dụng Xã hội – Wikipedia tiếng Việt, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_T%C3%ADn_d%E1%BB%A5ng_X%C3%A3_h%E1%BB%99i

  2. From Datafication to Data State: Making Sense of China’s Social Credit System and Its Implications | Law & Social Inquiry - Cambridge University Press, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://www.cambridge.org/core/journals/law-and-social-inquiry/article/from-datafication-to-data-state-making-sense-of-chinas-social-credit-system-and-its-implications/EDF66228C909BE5A24180EFC1904BE00

  3. Trust the Process: Evaluating China’s Social Credit Systems …, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://www.asianetworkexchange.org/article/id/11259/

  4. The Chinese Social Credit System: A Model for Other Countries?, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://pureadmin.qub.ac.uk/ws/portalfiles/portal/167731395/Mac_Sithigh_Siems_SCS_April_2019.pdf

  5. China Social Credit System in 2024 [Punishments + Rewards] - Remote People, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://remotepeople.com/countries/china/social-credit-system/

  6. China Social Credit System Explained – What is it & How Does it Work? - Horizons, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://joinhorizons.com/china-social-credit-system-explained/

  7. An Introduction to the China Social Credit System - Reserve Bank of New Zealand, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://www.rbnz.govt.nz/-/media/project/sites/rbnz/files/consultations/future-of-money/future-of-money—central-bank-digital-currency/13178988401_anon.pdf

  8. Social Credit - ASPI, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://www.aspi.org.au/report/social-credit/

  9. Hệ thống tín nhiệm xã hội của Trung Quốc là gì và vì sao nó gây tranh cãi? - Trí Thức VN, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://trithucvn2.net/trung-quoc/he-thong-tin-nhiem-xa-hoi-cua-trung-quoc-la-gi-va-vi-sao-no-gay-tranh-cai.html

  10. Corporate Social Credit System Regulatory Update - Top 20 FAQ, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://cms-lawnow.com/en/ealerts/2024/08/corporate-social-credit-system-regulatory-update-top-20-faq

  11. Social Credit System, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://www.pbc.gov.cn/en/3688241/3688687/3688696/index.html

  12. Social Credit System - Wikipedia, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Social_Credit_System

  13. CHINA’S SOCIAL CREDIT SYSTEM - Bertelsmann Stiftung, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://www.bertelsmann-stiftung.de/fileadmin/files/aam/Asia-Book_A_03_China_Social_Credit_System.pdf

  14. Assessing China’s “National Model” Social Credit System | FSI, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://sccei.fsi.stanford.edu/china-briefs/assessing-chinas-national-model-social-credit-system

  15. Alongside China’s, Which Social Credit Systems Are Developing …, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://www.counterpunch.org/2025/06/09/alongside-chinas-which-social-credit-systems-are-developing/

  16. China’s social credit system as method | East Asia Forum, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://eastasiaforum.org/2023/03/22/the-social-credit-system-as-method/

  17. Homeland card - Wikipedia, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Homeland_card

  18. Venezuela: Digital ID As a Tool of Oppression | TechPolicy.Press, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://www.techpolicy.press/venezuela-digital-id-as-a-tool-of-oppression/

  19. Venezuelans fear ‘Fatherland Card’ may be a new form of social control - The World from PRX, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://theworld.org/stories/2018/12/28/venezuelans-shudder-news-biometric-id-deal-chinese-tech-giant

  20. El Carnet de la Patria: Venezuela’s Elections Under the Shadow of Social Control - Catalyst, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://catalystmcgill.com/el-carnet-de-la-patria-venezuelas-elections-under-the-shadow-of-social-control/

  21. ‘Sistema Patria’: a new digital tool for social control in Venezuela | U.S. | EL PAÍS English, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://english.elpais.com/usa/2021-04-24/sistema-patria-a-new-digital-tool-for-social-control-in-venezuela.html

  22. Aadhaar and the Social Credit System - International Journal of Communication, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://ijoc.org/index.php/ijoc/article/viewFile/19059/3765

  23. Key Differences Between the U.S. Social Security System and India’s Aadhaar System (Kaliya Young) - New America, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://www.newamerica.org/fellows/reports/anthology-working-papers-new-americas-us-india-fellows/key-differences-between-the-us-social-security-system-and-indias-aadhaar-system-kaliya-young/

  24. India’s Aadhaar Program: A Legitimate Trade-off between Social Protection and Privacy?, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://fxb.harvard.edu/blog/2016/03/28/indias-aadhaar-program-a-legitimate-trade-off-between-social-protection-and-privacy/

    1. Compare and contrast China’s Social Credit System (SCS) with India’s Aadhaar system. Comment on implications of both these systems on their respective citizens. - INSIGHTS IAS, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://www.insightsonindia.com/2017/10/28/3-compare-contrast-chinas-social-credit-system-scs-indias-aadhaar-system-comment-implications-systems-respective-citizens/

  26. Passport system in the Soviet Union - Wikipedia, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Passport_system_in_the_Soviet_Union

  27. The passport system and state control over population flows in the Soviet Union, 1932-1940., truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://journals.openedition.org/monderusse/8464?lang=en

  28. The Soviet Internal Passport System - SMU Scholar, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://scholar.smu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=3802&context=til

  29. (PDF) Getting to Know You: The Soviet Surveillance System, 1939–57 - ResearchGate, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://www.researchgate.net/publication/236718555_Getting_to_Know_You_The_Soviet_Surveillance_System_1939-57

  30. China’s Total Social Financing Hits $60 Trillion in H1 2025 | PBOC Says Growth Supports Economy - YouTube, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://www.youtube.com/watch?v=LGIP9gHCTC8

  31. Building and Eroding the Citizen–State Relationship in the Era of Algorithmic Decision-Making: Towards a New Conceptual Model of Institutional Trust - MDPI, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://www.mdpi.com/2076-0760/14/3/178

  32. When Will AGI/Singularity Happen? 8590 Predictions Analyzed - Research AIMultiple, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://research.aimultiple.com/artificial-general-intelligence-singularity-timing/

  33. Lợi ích và tác hại của trí tuệ nhân tạo mang lại hiện nay - VinUniversity, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://vinuni.edu.vn/vi/mot-so-loi-ich-va-tac-hai-cua-tri-tue-nhan-tao-mang-lai/

  34. The Projected Impact of Generative AI on Future Productivity Growth - Penn Wharton Budget Model, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://budgetmodel.wharton.upenn.edu/issues/2025/9/8/projected-impact-of-generative-ai-on-future-productivity-growth

  35. Godfather of AI Predicts Total Breakdown of Society - Futurism, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://futurism.com/artificial-intelligence/godfather-ai-breakdown-society

  36. The Future of Government 2030+ - JRC Publications Repository, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/bitstream/JRC115008/futurgov_web_lq_v2.pdf

  37. China’s Social Credit System in 2025: Dispelling Common Myths, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://msadvisory.com/china-social-credit-system/

  38. Quản lý AI theo mức độ rủi ro: Tôn trọng quyền riêng tư và lấy con người làm trung tâm, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://quochoi.vn/tintuc/Pages/tin-hoat-dong-cua-quoc-hoi.aspx?ItemID=97211

  39. Giải pháp nào thúc đẩy AI có trách nhiệm ở Đông Nam Á? - Dien Dan Doanh Nghiep, truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://diendandoanhnghiep.vn/giai-phap-nao-thuc-day-ai-co-trach-nhiem-o-dong-nam-a-10167769.html

  40. 22 Civil society research: future perspectives - PURE.EUR.NL., truy cập vào tháng 12 22, 2025, https://pure.eur.nl/files/74847115/Conclusions.pdf